CENTRALNY REJESTR BENEFICJENTÓW RZECZYWISTYCH
Wstęp
Dnia 13 lipca 2018 roku weszła w życie ustawa z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r., poz. 723). Skutkiem dostosowania polskich przepisów prawa do dyrektywy UE 2015/849 z dnia 20 maja 2015 roku jest Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR), który rozpocznie funkcjonowanie od 13 października 2019 roku. Kluczowym założeniem przepisów powyższej ustawy jest zapewnienie zapobiegania praniu pieniędzy oraz dostosowanie prawa krajowego do przepisów prawa międzynarodowego.
Ustawodawca materię w zakresie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych uregulował od art. 55 do art. 71 Ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finasowaniu terroryzmu (Dz. U.2019.0.1115).
Czym jest CRBR?
Zgodnie z regulacją art. 55 Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu – Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest systemem teleinformatycznym służącym przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek.
Art. 67 ustawy z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wskazuje, iż rejestr jest jawny.
Kim jest beneficjent rzeczywisty?
Art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wprowadza legalną definicję powyższego pojęcia.
Zgodnie z treścią ustawy należy przyjąć, iż beneficjentem rzeczywistym będzie osoba, która w sposób bezpośredni lub pośredni sprawuje kontrolę nad spółką, tj.:
- osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
- osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień podmiotu dominującego w rozumieniu ustawy o rachunkowości;
- jeżeli nie można ustalić tożsamości osób fizycznych określonych powyżej (lub są co do tego wątpliwości) – osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze.
- osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
- osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień podmiotu dominującego w rozumieniu ustawy o rachunkowości;
- jeżeli nie można ustalić tożsamości osób fizycznych określonych powyżej (lub są co do tego wątpliwości) – osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze.
Podmioty zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji
Regulacja art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu enumeratywnie wskazuje podmioty, na których ciąży obowiązek zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz ich aktualizacji, wskazując kolejno, iż są to:
1) spółki jawne,
2) spółki komandytowe,
3) spółki komandytowo-akcyjne,
4) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
5) spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 512 i 685).
1) spółki jawne,
2) spółki komandytowe,
3) spółki komandytowo-akcyjne,
4) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
5) spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 512 i 685).
Informacje zgłaszane do CRBR
Informacje, które podlegają zgłoszeniu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych obejmują kolejno:
Dane spółek wymienionych w powyższym artykule, tj.:
a) nazwę (firmę),
b) formę organizacyjną,
c) siedzibę,
d) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym,
e) NIP.
Nadto, CRBR zawierał będzie także dane, które pozwolą na identyfikację beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółek wskazanych w art. 58 omawianej ustawy, tj.:
a) imię i nazwisko,
b) obywatelstwo,
c) państwo zamieszkania,
d) numer PESEL albo datę urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL,
e) informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.
a) nazwę (firmę),
b) formę organizacyjną,
c) siedzibę,
d) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym,
e) NIP.
Nadto, CRBR zawierał będzie także dane, które pozwolą na identyfikację beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółek wskazanych w art. 58 omawianej ustawy, tj.:
a) imię i nazwisko,
b) obywatelstwo,
c) państwo zamieszkania,
d) numer PESEL albo datę urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL,
e) informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.
Terminy
Podmiot, który jest zobowiązany do zgłoszenia informacji, o których mowa w art. 59 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu winien jest dochować terminu, jaki przewiduje dla tych czynności Ustawodawca.
Powyższe informacje zobowiązany jest zgłosić do CRBR nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu spółek wymienionych w art. 58 do Krajowego Rejestru Sądowego, a w przypadku zmiany przekazanych informacji – w terminie 7 dni od ich zmiany.
Do biegu terminów, o których mowa w ust. 1, nie wlicza się̨ sobót i dni ustawowo wolnych od pracy.
W przypadku awarii lub zakłóceń́ funkcjonowania systemu teleinformatycznego organ właściwy w sprawach Rejestru informuje o ich wystąpieniu i usunięciu w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W takim przypadku do biegu terminów, o których mowa w ust. 1, nie wlicza się̨ okresu od chwili wystąpienia awarii lub zakłócenia wskazanych w informacji zamieszczonej w tym Biuletynie do chwili zamieszczenia informacji o ich usunięciu.
Termin zgłoszenia danych do rejestru w przypadku spółek utworzonych po dniu 13 października 2019 r. będzie wynosić nie więcej niż 7 dni od dnia wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym.
W przypadku spółek już istniejących, wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego przed dniem 13 października 2019 r., termin ma wynosić 6 miesięcy na złożenie zgłoszenia. Powyższe oznacza, że dla tych podmiotów upłynie on z dniem 13 kwietnia 2020 r.
Należy mieć na uwadze, że niedopełnienie obowiązku zgłoszenia informacji do CRBR w ustawowo przewidzianym terminie zagrożone będzie karą pieniężną do wysokości 1.000.000,00 zł.
Powyższe informacje zobowiązany jest zgłosić do CRBR nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu spółek wymienionych w art. 58 do Krajowego Rejestru Sądowego, a w przypadku zmiany przekazanych informacji – w terminie 7 dni od ich zmiany.
Do biegu terminów, o których mowa w ust. 1, nie wlicza się̨ sobót i dni ustawowo wolnych od pracy.
W przypadku awarii lub zakłóceń́ funkcjonowania systemu teleinformatycznego organ właściwy w sprawach Rejestru informuje o ich wystąpieniu i usunięciu w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W takim przypadku do biegu terminów, o których mowa w ust. 1, nie wlicza się̨ okresu od chwili wystąpienia awarii lub zakłócenia wskazanych w informacji zamieszczonej w tym Biuletynie do chwili zamieszczenia informacji o ich usunięciu.
Termin zgłoszenia danych do rejestru w przypadku spółek utworzonych po dniu 13 października 2019 r. będzie wynosić nie więcej niż 7 dni od dnia wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym.
W przypadku spółek już istniejących, wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego przed dniem 13 października 2019 r., termin ma wynosić 6 miesięcy na złożenie zgłoszenia. Powyższe oznacza, że dla tych podmiotów upłynie on z dniem 13 kwietnia 2020 r.
Należy mieć na uwadze, że niedopełnienie obowiązku zgłoszenia informacji do CRBR w ustawowo przewidzianym terminie zagrożone będzie karą pieniężną do wysokości 1.000.000,00 zł.
Forma dokonania zgłoszenia do CRBR
- zgłoszenia dokonuje się w sposób nieodpłatny za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
- zgłoszenia dokonuje się w formie dokumentu elektronicznego – zgodnie z wzorem udostępnionym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
- powyższy dokument winien być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP,
- nadto, zgłoszenie powinno zawierać oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia w przedmiocie prawdziwości zgłaszanych informacji oraz adnotację, że zgłoszenie następuje pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań,
- istotnym jest wskazanie, iż osoba dokonująca ww. zgłoszenia będzie ponosiła również odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem nieprawdziwych informacji, a także niezgłoszeniem informacji bądź ich zmian w terminie przewidzianym przez przepisy niniejszej ustawy,
- składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
- zgłoszenia dokonuje się w formie dokumentu elektronicznego – zgodnie z wzorem udostępnionym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
- powyższy dokument winien być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP,
- nadto, zgłoszenie powinno zawierać oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia w przedmiocie prawdziwości zgłaszanych informacji oraz adnotację, że zgłoszenie następuje pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań,
- istotnym jest wskazanie, iż osoba dokonująca ww. zgłoszenia będzie ponosiła również odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem nieprawdziwych informacji, a także niezgłoszeniem informacji bądź ich zmian w terminie przewidzianym przez przepisy niniejszej ustawy,
- składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Kiedy następuje wprowadzenie informacji do rejestru?
Ustawodawca zapewnia, iż informacje, o których mowa w art. 59, są wprowadzone do Rejestru niezwłocznie po ich zgłoszeniu lub aktualizacji.
Nadto, ważnym jest również to, iż informacje są przechowywane przez okres konieczny do realizacji zadań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu.
Udostępnianie z Rejestru informacji zgromadzonych w CRBR
- Informacje o beneficjentach rzeczywistych zgormadzone w Rejestrze udostępniane są każdemu w sposób nieodpłatny.
- Mając na uwadze powyższe – istotnym jest wskazanie, iż ustawodawca nie wymaga w tym przedmiocie wykazania interesu prawnego, co znacząco ułatwia dostęp do informacji w CRBR.
- Powyższe, udostępnia się za pomocą środków komunikacji elektronicznej
- Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w Rejestrze odbywa się bez wiedzy osób, których informacje te dotyczą.
Sposób i tryb składania zgłoszenia do Rejestru określił Minister Finansów w drodze rozporządzenia z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 13 października 2019 r.
- Mając na uwadze powyższe – istotnym jest wskazanie, iż ustawodawca nie wymaga w tym przedmiocie wykazania interesu prawnego, co znacząco ułatwia dostęp do informacji w CRBR.
- Powyższe, udostępnia się za pomocą środków komunikacji elektronicznej
- Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w Rejestrze odbywa się bez wiedzy osób, których informacje te dotyczą.
Sposób i tryb składania zgłoszenia do Rejestru określił Minister Finansów w drodze rozporządzenia z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 13 października 2019 r.